Muhammed Mustafa SAV

Muhammed Mustafa SAV

Muhammed Mustafa SAV
Anasayfa e Kitap Hayatı Fotoğraflar Kitaplar Linkler Ses Nükteleri Şiirler Yazılar Ziyaretçi Salavat English
Kütüb-i sitte

"Kütüb-i Sitte"

Hadis-i Şerif Ansiklopedisi

Prof. Dr. İbrahim Canan

Akcağ Yayınları

18 Cillten oluşan bu eseri hakkında geniş bilgiyi hocamızın kendi kaleminden okuyalım...

(...)

Hadis sahası o kadar geniştir ki, bu sahaya giren te'lifatı gerekli ciddiyetle değme araştırıcı bile görme firsatı bulamaz . Bu sebeple ta ilk asırlardan beri alimlerimiz, hadislerden çeşitli seçmeler yaparak en zaruri, en faydalı olanları bir araya getirmeye çalışmışlardır. "Kütüb-i Sitte" adı altında şöhret kazanan altı hadis kitabı böylece ortaya çıkmıştır. Yani bunlar seçme hadisleri ihtiva eder.

Kütüb-i Sitte'deki hadisler seçilirken "sıhhat" vasfı düşünülmüştür. Yani hadisin sahih olması ön plana alınmıştır. Bir hadiste aranan ilk şart onun "sahihlik"i yani Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam)'in sözü olmasıdır. Kütüb-i Sitte "sahihlik" vasfını taşıması sebebiyle ümmetçe büyük rağbete mazhar olmuştur. Dini ve dünyevi hayatımızı tanzimde muhtaç olacağımız her çeşit hadis bu altı kitapta mevcuttur.

Hemen belirtelim ki, bu altı kitabın her biri birçok ciltten meydana gelen bir külliyattır. Şöyle ki: 
Buhari 9, Müslim 4, Nesai 8, Tirmizi 10, Ebu Davud 5, İbnu Mace 2 cilttir.

Üstelik bunlardan herbiri tekrarlarla doludur. Mesela Buhari aynı hadisi durumuna göre 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve daha fazla bölümde tekrar tekrar kaydeder. Çünkü bir hadiste, iki, üç, dört, beş... meseleye beraberce temas edilmiş olabilmektedir. Nitekim Buhari'de 2761 hadis mevcut iken tekrarlarla sayı 9082'ye ulaşmaktadır.

Hadislerin tekrarı, sadece bir kitabın içinde söz konuşu değildir. Aynı hadis Kütüb-i Sitte'nin hepsinde veya bir kaçında tekrar edilebilir. Bazı hadisler de bu altı kitabın sadece birinde kaydedilmiştir, diğerlerinde yoktur. Hadislerin Kütüb-i Sitte içerisindeki tekrarları hakkında bir bilgi vermek için şu rakamlara bir göz atalım;

Bu te'lifimizin aslı olan "Teysiru'l-Vusul"da 10.490 hadis bulunmaktadır. Teysiru'l Vusul 33.132 adedi bulunan Kütüb-i Sitte hadislerinden tekrarlar atılarak derlenmiştir. Şöyle ki:

Buhari : 9082 hadis ; Müslim: 7275 hadis ;  Nesai: 5724 hadis
Ebu Davud: 5274 hadis; Tirmizi: 3951 hadis ; Muvatta : 1326 hadis

Öyle ki, araştırıcı olmayan, sadece dini kültürünü artırmak için hadis kitabı almak ve okumak isteyen bir Müslüman için tekrarları atarak yeni bir eser te'lif etmek mümkündür. Bu ihtiyaç çoktan duyulmuş ve bu maksatla muhtelif telifat yapılmıştır.

Elimizdeki şu eser onlardan biridir. "Kütüb-i Sitte" denen şu altı kitaptaki müstakil hadisleri bir araya getirmektedir: Sahih-i Buhari, Sahih-i Müslim, Sünen-i Nesai, Sünen-i Tirmizi, Sünen-i Ebu Davud, Muvatta-ı Malik. İleride açıklayacağımız üzere biz, buna İbnu Mace'nin "Sünen" adlı kitabını da ekledik. Kitap, bir hadisi, bir yerde kaydettikten sonra bu hadisin Kütüb-i Sitte'nin hangilerinde ve nerelerinde geçtiğini belirtir.

Şu halde bu kitap, Kütüb-i Sitte'de yer alan bütün hadisleri eksiksiz ihtiva etmektedir. Araştırıcı olmayan bir Müslüman bunu temin ettikten sonra, artık Kütüb-i Sitte'ye ihtiyaç duymayacaktır. Böylece, hem harcamadan tasarruf etmiş olacak, hem de okumada zamandan.

(...)
Elinizdeki şu kitab Kütüb-i Sitte'nin tekrar hadislerinin atılmasıyla ortaya konmuş Teysiru'l-Vüsül ila Cami'u'l-Usül adında özet bir kitabın açıklamalı tercümesidir,

Bu kitabın aslını, İbnul-Esir el'Cezeri (v. 606/1209) hazırlamış idi.

İbnu'l-Esir'in eserinin adı Cami'u'l-Usül'dür. Bu eser, en muteber hadis mecmualarının birleştiği, aynı mevzuya giren bütün makbul hadisleri bir araya getirdiği için, ortaya konduğu andan itibaren büyük bir alakaya mazhar olmuştur.

CAMİ'U'L-USÜL'ÜN MAHİYETİ

Cami'u'l-Usül aslında bir ihtisar çalışmasıdır, yani bir özetlemedir. Buhari, Müslim, Ebu Davud, Nesai, Tirmizi ve Muvattada yer alan hadisleri tek bir kitap haline getirmiştir. Eserde iki hususiyet var:

1- Kütüb-i Sitte'de geçen mükerrer hadislerden sadece biri alınıp, diğerlerine işaret edilmiştir. Böylece hacim azalmış, senetlerin de atılmış olması, hacmi daha da küçültmüştür.

2- Hadisler yeni bir tanzime tabi tutularak, aynı konuya giren bütün hadisler bir araya getirilmiştir.
(...)

İBNU MACEYİ DE İLAVE ETTİK

Tercümemizin bir hususiyeti İbnu Mace'nin ilavesidir. Çünkü Teysiru'l-Vüsül'de Kütüb'i Sitte'nin altıncı kitabı Muvatta'dır. Halbuki Hanefiler muhitinde Kütüb-i Sitte deyince altı kitap olarak Muvatta değil İbnu Mace'nin Sünen'i kastedilir. (...)
Böylece bu kitabımız, Kütüb-i Sitte'den hiçbirine ihtiyaç duyurmayacak bir muhteva kazandığı gibi, sıhhat bakımından Sahiheyn'den sonra üçüncü derecede yer alan Muvatta'yı da ihtiva etmektedir.

HADİSLERİ NASIL GÖSTERDİK?

Müslim'de, Muhammed Fuad Abdu'l-Baki'nin tahkikli neşrindeki müteselsil numarayı kaydettik. Mesela bir hadisi şöyle göstermişsek: Müslim, Libas 4, (2067); bu, Kitabu'l-Libas bölümünün 4. hadisi demektir. 2067 rakamı da aynı hadisin müteselsil numarasıdır ve bu numara kitapta da parantez içerisine alınmıştır.

Muvatta'da bölüm isminden sonra gelen rakam, Müslim'de olduğu gibi hadisin bölüm içindeki numarasıdır. Bu numaradan sonra gelen parantez içerisindeki rakamlardan birincisi cilt, ikincisi sayfa numarasını gösterir. Mesela Muvatta, İsti'zan 25, (2, 973) şeklinde gösterilen bir hadis 2. cilt, 973 sayfada demektir. Aynı zamanda hadis, Kitabu'l-İsti'zan'ın 25. hadisidir. Muvatta'daki Muhammed Fuad Abdü'l-Baki'nin tahkiki ve onun el-Mucem'e uygun olarak yaptığı numaralama esas alınmıştır.

Ebu Davud'un hadislerini bab numaralarına göre gösterdik, parantez içerisine de, hadisin müteselsil numarasını kaydettik. Ebu Davud'un bu numaraları, Sünen'in 1388/1969 yılında Humus'ta beş cilt halinde yapılan baskısından alınmaktadır. Bu baskının hamişinde Hattabi şerhi de mevcuttur.

Nesai'nin hadislerini de bab numarasına göre kaydettik, ancak parantez içerisindeki rakamlarla da, o babın bulunduğu cilt ve sayfa numaralarını gösterdik. Nesai'nin Sünen'inde, hal-i hazır piyasada mütedavil olan şerhli baskısını esas aldık. Şerh, kitabın hamişi şeklinde sayfa altlarına konmuştur ve Suyuti'ye aittir. Ayrıca, Suyuti'nin şerhini müteakip de Sindi'nin haşiyesi dercedilmiştir. Bu baskıda bablara numara verilmemiştir, bu sebeple bulmada kolaylık olur düşüncesiyle babların cilt ve sayfa numaralarını parantez içerisine koyduk.

Tirmizi'nin hadislerini bab ve müteselsil hadis numaralarıyla gösterdik. Bunda, Sünen'in 1387/1967 Humus baskısı esas alınmıştır.

İbnu Mace'nin hadislerini göstermede bab ve müteselsil hadis numaraları esas alınmıştır. Burada da bölüm adından sonraki rakam bab'a, parantez içerisindeki rakam da müteselsil numaraya delalet eder. Numaralar, Muhammed Fuad Abdü'l-baki'nin tahkikli neşrinden alınmıştır.

Buhari'nin hadisleri sadece bab numaralarıyla gösterilmiştir. Bu numaralar, Buhari'nin, Mu'cemu'l-Müfehres'in değerlerine uygun olarak İsmail Lütfi Çakan tarafından 1979 yılında numaralanan İstanbul baskısından alınmıştır.